E-Dönüşüm Nedir?

Türkiye’nin vergi ekosistemini elektronik olarak dönüştürme hedefi, birçok ürün ve hizmetin geliştirilmesini ve hayata geçirilmesini gerektirdi. Bununla birlikte vergi mükelleflerinin uyumlanması için yeni gereklilikler ve zorluklar oluştu.

Türkiye’nin e-dönüşüm sisteminde yer alan ürün ve hizmetler şunlardır:

e-Fatura

Cirosu 5 milyon TL’nin üzerinde olan şirketler için zorunlu olan e-fatura yükümlülüğü, 1 Nisan 2014 tarihinde yürürlüğe girdi. Mükellef kapsamı zamanla genişleyen e-fatura düzenlemesinde, ciro eşiğini kaldıran ve aşağıda belirtilen kişileri ve kurumları elektronik fatura zorunluluğuna tabi kılan sektör bazlı parametreler de belirlendi:

• Türkiye Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu lisanslı şirketler
• Meyve veya sebze ticareti yapan aracılar veya tüccarlar
• Çevrimiçi ticareti kolaylaştıran çevrimiçi hizmet sağlayıcılar
• İthalatçılar ve bayiler

Türkiye’nin e-fatura girişimi, bir doğrulama modeli ve iki yönlü bir uygulamadır. Düzenlenen faturaların UBL-TR formatında olması ve 10 yıl boyunca arşivlenmesi gerekir. Sovos’un e-fatura çözümü, e-fatura gerekliliklerine uyulmasını sağlar.

e-Arşiv Fatura

e-Arşiv fatura, Türkiye’nin e-belge sisteminin en büyük uygulamalarından biridir. e-Fatura sistemine kayıtlı vergi mükellefleri de UBL-TR formatında veya PDF gibi ücretsiz bir formatta e-arşiv fatura düzenlemek zorundadır.

Bu faturalar düzenlendiğinde gerçek zamanlı doğrulama yapılmasa da e-arşiv raporunun ertesi günün sonuna kadar vergi idaresine elektronik olarak sunulması gerekir. e-Arşiv faturalar her zaman elektronik olarak oluşturulur ancak alıcı belgeyi elektronik olarak almayı kabul etmezse basılı formatta mevcut olmalıdır.

Sovos e-Arşiv Fatura çözümü, e-arşiv fatura uyumluluğunu kolaylaştırır.

e-İrsaliye

e-İrsaliye  belgelerinin kullanımı, 10 milyon TL gelir eşiğini aşan mükellefler için 1 Temmuz 2023 tarihinde zorunlu hâle gelmiştir. Ancak kapsam dışında kalan mükellefler, gönüllü olarak elektronik İrsaliye belgelerine geçiş yapabilmektedir.

Sevkiyat ve nakliye olmak üzere iki tür basılı irsaliye vardır. e-İrsaliye aslen sevkiyat irsaliyesinin yerini alır.

Bu e-belgede gerekli olan bilgiler şunlardır:

• Tedarikçi bilgileri
• Yayın tarihi ve belge numarası
• Alıcı bilgileri
• Taşınan malların türü ve miktarı
• Sevkiyat tarihi ve saati

Basılı irsaliyeler ile e-irsaliyeler arasında yasal olarak herhangi bir fark yoktur. Ancak elektronik versiyon için her iki tarafın da ulusal sisteme kayıtlı olması gerekir.

e-Defter

Türkiye vergi idareleri, e-Defter uygulamasını bağımsız denetime tabi e-fatura kullanıcıları ve vergi mükellefleri için 2015 yılında zorunlu hâle getirdi.

Bu e-belgelerin XBRL-GL formatında hazırlanması ve standart XML formatında belirli bilgileri içermesi gerekir. Ayrıca hepsi mali mühürle imzalanmalıdır. Vergi mükellefleri, e-defter oluşturmanın yanı sıra aylık olarak Gelir İdaresi Başkanlığı’na (GİB) gönderilecek ve 10 yıl boyunca arşivlenecek bir defter özeti oluşturmakla yükümlüdür.

Elektronik defterler, veri toplama süresini azaltır, noter tasdik süreciyle ilgili maliyetlerden tasarruf sağlar ve vergi süreçlerine uyulmasını temin eder.

e-Mutabakat

Mutabakat, bir anlaşmaya taraf olan şirketlerin borç ve alacak konusunda karşılıklı olarak anlaşmaya varmaları için hesaplar arasındaki iletişimdir.

Türkiye vergi idaresi, şirketlerin belirli zamanlarda mutabakat yapmak zorunda olduğuna hükmetmiştir. Bir anlaşma veya yasal bir gereklilik aksini belirtmediği sürece iki taraf arasındaki hesabın kapatılacağı gün genellikle yılın son günüdür.

GİB tarafından e-mutabakat için geliştirilen BA-BS web uygulaması, BA-BA formlarının elektronik olarak gönderilmesinden önce vergi mükelleflerinin mevcut anlaşmaları ve dengeli olmayan anlaşmaları karşılaştırmasına olanak verir.

e-Müstahsil Makbuzu

e-Müstahsil makbuzu, defter tutmayan çiftçilerden satın aldıkları ürünlerin kaydını tutmak için çiftçiler veya toptancılar tarafından düzenlenir.

Müstahsil makbuzu düzenleme yükümlülüğü bulunan vergi mükelleflerine, 1 Temmuz 2020 tarihinden itibaren, belgeyi elektronik ortamda düzenleme zorunluluğu getirildi.  Meyve ve sebze komisyoncuları veya tüccarları ise 1 Ocak 2020’den beri e-müstahsil makbuzu düzenlemekle yükümlüdür.

e-Müstahsil makbuzu kullanmakla yükümlü olanlar kişiler e-fatura, e-arşiv fatura ve e-defter gerekliliklerinin kapsamı dışında kalabilir.

e-Serbest Meslek

e-Serbest meslek makbuzu (e-SMM), 1 Şubat 2020’de yürürlüğe girmişdi. Bu e-belge türü, aşağıdakiler de dâhil olmak üzere tüm serbest meslek sahibi kişiler için geçerli:

• Mimarlar
• Mühendisler
• Finans danışmanları
• Avukatlar
• Senaristler, yazarlar, besteciler ve ressamlar
• Serbest meslek sahibi doktorlar, diş hekimleri ve veteriner hekimler

e-SMM, elektronik olarak oluşturulabilir, iletilebilir ve raporlanabilir ve basılı Serbest Meslek Makbuzları ile aynı yasal geçerliliğe sahiptir. Bu makbuzların 10 yıl boyunca arşivlenmeleri gerekir.

Öne çıkan e-belgeler yukarıda anlatılmış olsa da Türkiye’de bilmeniz gereken daha da fazla elektronik belge vardır. Daha fazla bilgi edinmek için e–belgelere genel bakış yazımızı okuyabilirsiniz.